Yashil makon loyihasi va uning maqsadi:

"Yashil makon" umummilliy loyihasi, mamlakatdagi ekologik vaziyatni yaxshilash va barqaror rivojlanishni ta’minlash maqsadida amalga oshirilgan tadbirdir.

Loyihaning asosiy maqsadi – mamlakatning turli hududlarida yangidan daraxtlar ekish va tabiatni muhofaza qilishdir.

Bu loyiha O‘zbekistonda yoshlar, davlat tashkilotlari va xususiy sektorning birgalikdagi sa’y-harakatlari bilan amalga oshirilmoqda.

Daraxt va ko‘chatlarning ekologik ahamiyati:

Daraxtlar va ko‘chatlar ekologik tizimda muhim rol o‘ynaydi. Ularning asl ahamiyati quyidagilarda namoyon bo‘ladi:

Havo tozalash:

Daraxtlar atrof muhitdan uglerod dioksidini hazm qilib, kislorodni chiqaradi, bu esa inson hayoti uchun zarur.

O‘rmonda, havo namligi ko‘kalamzorlashtirilmagan ko‘cha va maydonlarga nisbatan 15-30 % yuqori bo‘ladi, hatto eng issiq paytda ham boshqa ko‘kalamzor bo‘lmagan maydonlarga qaraganda o‘rmon havosi 4-8 daraja salqin bo‘ladi Bu esa bizning qurg‘oqchil iqlimimiz uchun juda muhim hisoblanadi. Shunday ekan, biz shahar va aholi yashash hududlaridagi mavjud daraxtlarni asrab avaylashimiz, yangilarini barpo etishimiz kerak. qo‘rg‘oqchil va chang to‘zon payti balandligi 10 m bo‘lgan 1 ga daraxtzor 25-30 ga maydonni himoya qiladi va ularning har biri eng qo‘rg‘oqchil yillarda ham 3-4 sentr ko‘proq hosil olishni ta’minlaydi, ihota qilingan hududlarda esa bu ko‘rsatgich ancha yuqori

Tabiiy biologik xilma-xillik:

Daraxtlar turli xil hasharotlar va hayvonlar uchun pana va ozuqa manbai bo‘lib, ekosistemaning barqarorligini ta’minlaydi.

Masalan, 2022 yilda Orol dengizining qurigan tubida qazilgan quduqlardan chiqayotgan suv yangi shakllanaetgan Orolqum bioxilma xilligini saqlash va kupaytirishda muhim ahamiyatga ega ekanligi nomoen bo‘ldi. 130 km da joylashgan skvajina bunga yaqqol misol, atrofida qamishzor va sun’iy ko‘l paydo bo‘ldi. Ochiq cho‘l ichida bir necha gektarlik yashil oazis xosil bo‘ldi.

Axantay massivida yangi shakllanegan o‘simlik qoplami xayvonot olamini shakllanishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatganligi aniqlandi. O‘rganish natijalariga ko‘ra xududda 10 turkum, 21 ta oila, 35 ta avlodga mansub 51 ta xayvon turlari tarqalganligi aniklandi. Shuning 30 tasi keng tarqalgan bo‘lsa 21 tur kameb hisoblanadi. Bu turlardan 3 tasi O‘zbekiston kizil kitobiga kiritilgan.

Suv ta’minoti:

Daraxtlar yerni yuvilishdan saqlaydi va suv siklini saqlashga yordam beradi. O‘rmonlarni to‘liqligi 06-07 yeki 60-70 foiz bo‘lgan eng ko‘p miqdorda suvni saqlash qobilyati.

"Yashil makon" loyihasida daraxt ekish va ko‘chatlar parvarishi:

Loyiha doirasida daraxtlarning turli xillari tanlanib, ularning maqsadi va ekosistemadagi roliga ko‘ra ekiladi. Yashil makonning tashkil etilishi nafaqat ekologiyaga, balki odamlar salomatligiga ham ijobiy ta’sir ko‘rsatadi:

Daraxtlarni har bir hududning tuproq va iqlim sharoitini hisobga olgan xolda ekish kerak. Qurg‘oqchil hududlarda kayrag‘och, sada qayrag‘och ,yapon saforasi, shumtol, gledechiya, chinor kabi daraxtlarni ekish maqsadga muvofiq,

Qishloq xo‘jaligini yaxshilash:

Daraxtlar yerning mustahkamligini ta’minlab, yerni cho‘llashishdan saqlaydi. Shuningdek, agrar ishlab chiqarish uchun ham foydali.

Atmosferani toza saqlash:

Modern shaharlarda daraxtlar ekologik yo‘qolishga qarshi kurashda katta ahamiyatga ega.

Yashil makon va urbanizatsiya:

Har bir shahar va qishloqda yashil makonlarni barpo etish nafaqat ekologik axamiyatga, balki shaxsiyatga ham ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Ekilgan daraxtlar urbanizatsiya jarayonida insonlar uchun ko‘proq foydali va dam olish joylarini yaratadi. Bundan tashqari, shunday loyihalar insonlarning ekologik madaniyatini shakllantirishda ham muhim ahamiyatga ega.

Xulosa:

"Yashil makon" loyihasi doirasida daraxt va ko‘chatlarning ekilishi mamlakatning ekologik holatini yaxshilash va xalqning salomatligini ta’minlashga yordam beradi. Bu loyiha ekosistemani muhofaza qilish, jamiyatning atrof muhitga bo‘lgan munosabatini o‘zgartirish va barqaror rivojlanish uchun muhim ahamiyatga ega. Buning natijasida O‘zbekiston kelajagida yanada yashil va salomat muhitga ega bo‘lishi mumkin.